Kutadgu Biligde Devlet Adamina Nasihatler
"Ey ben diyen insan, su beni, beni birak, olume hazirlan, o seni seni diyor."
Bu sozlerin sahibi meshur Yusuf Has Hâcib, on birinci asirda yasamis, Balasagun'lu bir Turk sairidir. Ayni zamanda muhim mevki isgal eden bir devlet adami olmustur. Bununla birlikte hayati hakkinda yeterli bilgiye sahip degiliz. Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig "Mesut Olmayi Saglayan Ilim" isimli eserini Dogu (Hakaniye) Turkcesi ile yazmistir. Eser, 1069 senesinde yazilmaya baslanmis ve 1070'de Kasgar'da ikmâl edilmistir. Yusuf, kitabini tamamlayinca, bunu Karahanli hukumdari Tabgac Bugra Karahan Ebu Ali Hasan Han'a sunmus, Han da eseri cok begenerek, Yusuf u takdiren Has Hâcib'lige yani Ulug Hâcib'lige tayin etmistir.
Eser 6645 beyitten murekkepdir. Mesnevi tarzinda aruz vezni ile yazilmistir.
Biz bu eserden, devlet adamlarina verilen nasihatleri tesbit etmeye calistik. Gorduk ki bu nasihatler ile ortaya konan vasiflar, gunumuzde demokrasi adina ortaya konanlardan cok daha fazladir.
Soz Yusuf Has Hacib'in:
Olecek insanlarin hepsi zamana rehindir, vakit gelince, bak, bir adim bile atamaz.
Senden onceki dunya beyleri de dunyayi birakip gittiler, iste mezarlari, yatiyorlar.
Buyukluk olume karsi fayda etmedi, olumden kacan, kacacak bir yer bulamadi.
Buyukluk ve sohretle basin ne kadar goklere yukselirse yukselsin, sonunda girip yatacagin yer kara topragin altidir.
Ben buyugum diyeni olum yakaladi, ben uluyum diyeni olum yendi.
Ey hukumdar, sen saray ve koskler yaptirma, kara toprak altinda senin evin yatiyor.
Gocecek kimse kosk ve saray yaptirmaz, seyyah olan kimse yolda aylar ve yillarca kalmaz.
Adaletle is gor, buna gayret et, hicbir zaman zulum etme, Allah'a kulluk et ve O'nun kapisina yuz sur.
Zâlim adam, uzun muddet beylige sahip olamaz, zâlimin zulmune uzun muddet dayanilmaz.
Zulum, yanan atestir, yaklasani yakar; kanun sudur, akarsa nimet yetisir.
Baskalarinin malini alma ve kan dokme; olum doseginde insan, bu iki gunah yuzunden inler.
Bey bilgili, akilli, halka muamelesi iyi, comert, gozu tok ve gonlu zengin olmalidir.
Bey, halki bilgi ile elinde tutar, bilgisi olmazsa akil ise yaramaz.
Bilgili, akilli ve hâkim hukumdarin her iki dunyada da makami yuksek olur.
Bilgiyi buyuk ve anlayisi ulu bil, seckin kulu bu iki sey yukseltir.
Isi akil ile anla, bilgi ile bil, gunun kutlu olsun, hayatin mesud gecsin.
Gurur ile insan goge yukselmez, alcak gonullu olmak ile de is bozulmaz.
Ey hukumdar dikkat et, sasirma, aslini unutma, bunu daima aklinda tut ve dusun.
Beye comertlik ve alcak gonulluluk yarasir; alcak gonulluluk ile birlikte tabiati da sakin olmalidir.
Bey magrur, kabadayi ve kibirli olmamalidir. Gurur, insani dogru yoldan cikarir.
Kustahlik, acelecilik, zevzeklik, bunlar basit insan tabiatidir, bey bunlardan uzak olmalidir.
Kim buyuklukten sarhos olup kendini kaybederse, sonunda kara toprak altinda bunun cezasini ceker.
Iyi kanun yap, iyi kanun koy, kotu kanun yapan kimse, daha hayatta iken olmus demektir.
Kanunu dogruluk ile tatbik et ve halki zenginlestir.
Bir akilli insan gordum, az konustu, fakat cok konustum diye yillarca pisman oldu.
Verdigi sozden donen bey, hicbir zaman buyukluge ermesin.
Sozunu dusunerek soyle, acele etme, sabirli ol, acele soylenen sozden yarin pismanlik gelir.
Beyin dili durust ve kalbi temiz olmali ki halka faydali olsun ve gunesi dogsun.
Beyin gonlu, tabiati ve dili duzgun olmazsa, saadet o memlekette dolasmaz, kacar.
Sozunde durmayan beye umit baglama, omrun bosa gecer ve pisman olursun.
Bak, dogan olur, ondan eser olarak soz kalir, sozunu iyi soyle, olumsuz olursun.
Basini kurtarmak istersen, dilini gozet, dilin her gun basini tehdit eder.
Beyler iyi insanlari kendilerine yakin tutarlarsa, memleketin isi yoluna girer ve iyi ad birakirlar.
Buyukluk ve beylik sana yuz cevirebilir, yalniz iyilik sana yuz cevirmez.
Kotuye katilma ve dogruluktan ayrilma, kotuler arasinda dogru insanin gunesi kararir.
Butun iyilere hurmet goster ve onlari yukselt, kotulere yuz verme, onlari kapina dahi yaklastirma.
Her turlu iyilige el uzatmali, haya sahibi, yumusak huylu ve asil tabiatli olmalidir.
Insanlarin iyisi, kendi menfaatini birakip, zahmet yuklenerek baskalarinin faydasini Isteyendir.
Insanlarin seckini, faydali olan kimsedir, halk nazarinda mûteber kimse merhametli olan kimsedir.
Bu Ikbâle inanma, elinden gelirse iyilik et, bil ki bugun sende ise yarin baskasindadir.
Halka faydali ol, muhtaclara yardim et, akrabalarina yakinlik goster.
Insan ebedî degildir, ebedî olan O'nun adidir, iyi kimselerin adi bunun icin ebedî kalmistir.
Insanlarin seckini hayâ sahibi olandir, hayâ sahibi olan kimse, insanlarin basidir.
Butun uygunsuz islere mâni olan hayâdir, butun iyi islere ulastiran da hayâdir.
Dunyaligini helâl kazan, fakirlere dagit, insanlara yardimda bulun ve onlara guler yuzle
muamele et.
Harama el uzatma, kendini iyice gozet, haram yiyenin yeri cehennemdir.
Ac gozlu kimseye memlekette mevki verme, onun memleket nizamini bozacagindan suphe etme.
Beyligin temeli dogruluktur, beyler dogru olursa, dunya huzura kavusur.
Farz namazlarini cemaatle kil, fakirlerin hacci olan cuma namazlarini eda et.
Ey nimet sahibi olan muktedir kimse, sukur et. Sukur edersen, Allah nimetini arttirir.
Ibadette gayretli ol, Allah'a kulluk et, gunahtan uzak dur, kendini koru.
Sarap icme, fesada karisma, uzak dur, zinâ yapma, fisk ve fucûr ile kara yuzlu olma.
Dinine kiymet ver, bu dunyaya kiymet verme; ey bilgisi deniz gibi olan adam, sana dinin kiymet kazandirir.
Sen Allah'in rizasini kazanmak istersen, Muslumanlarin memnun olmasini dile, sozu fazla
uzatma.
Bir kimsenin adi bey, tabiati avaminki gibi olursa, o halk arasinda avamdan daha asagi gorulur.
Kendi nefis ve hevâsinin basini ezmedikce, vucût dogruluk yoluna giremez.
Rahata dalip oyalanma, icki icme, bu ikisi Oyle bir denizdir ki insana gecit vermez.
Ihsanda bulunurken acele et, cabuk ver; cezalandirmak ve dayak hususunda teennî ile hareket et.
Memleketinde gozunu ve kulagini keskin tut, merhametini herkese ulastir.
Dedikoducu kimseyi kendine yakin tutma, mufteriyi kendinden uzaklastir, ondan sakin.
Insan ancak isinde mesveret (danisma) suretiyle muvaffak olur, mesveret etmeyen insan sonunda pisman olur.
Ey devletlû hukumdâr, en kotusu beylerin adinin yalanciya cikmasidir.
Hukumdarlarin ihtiyatli olmasi memlekete fayda getirir, bu fayda ile memlekette huzur temin edilir.
Insan, gonlunu cikarip, avucuna koyarak, baskalarinin arasinda dolasabilmelidir.
Insan nadir degildir, insanlik nadirdir, insan az degil, dogruluk azdir.
Beyler kotu olmadikca, o memlekette kotulerin yuzu gulmez.
Geride kalmasi mukadder olan mali nicin topladin? Ihtiyacindan artan mali nicin dagitmadin?
Ey hukumdar, hasis olma, comert ol. Comertligin adi ebedî kalir, olmez.
Senden dilegim ve ricam sudur: Biri beni cekistirirse. bunu once bana sor
Heves ve ofke aninda hic bir is yapma, her iki halde de disini sik, sabret
Yusuf Has Hâcib bu nasihatleri Islamiyet'ten almistir. Tesbit edilen yukaridaki dusuncelerin hepsi, gunumuzdeki butun anlayislarin cok ustundedir.
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Namaz kılmayı öğrenmek için doğru yere geldiniz... Tüm namaz gönüllüleriyle www.namazzamani.net 'te buluşalım. Her zaman fikrinize ve desteğinize ihtiyacımız var... Bu sitedeki mailler: http://namazzamani-grubu.blogspot.com adresinde yayınlanır...
Bu mesajı Google Grupları "Namaz Zamanı" gruba üye olduğunuz için aldınız.
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/namazzamani?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin.
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder