(Namaz Zamanı) Topkapi dan Surre Alayi geciyor

Topkapi'dan Surre Alayi geciyor

 

Gectigimiz hafta Topkapi Sarayi'nda acilan Surre-i Humayun sergisi gorulmemis bir ilgiyle karsilandi. Osmanli Devleti'nin hac mevsiminde kutsal topraklara gonderdigi ayni ve nakdi yardimlari goturen Surre Alayi'na ait paha bicilmez objeler, yaklasik 100 yil sonra gun yuzune cikti.

 

Yil 1916; Medine'den bir tren, degerli esyalar yuklu olarak Istanbul'a dogru yola cikar. O zamanlar 1. Dunya Savasi vardir ve Medine bosaltilmistir. Osmanli'nin Hicaz Muhafizi Fahreddin Turkkan Pasa da Mescid-i Nebevi hezinesinde muhafaza edilen maddi ve manevi degere sahip butun objeleri, savas sirasinda yagmalanmasindan korkarak trenle Istanbul'a gonderir. Yil 2008; Birinci Dunya Savasi'nin kaos ortaminda Istanbul'a getirilen paha bicilemeyen objeler, Osmanli padisahlarinin Mekke ve Medine'ye gonderdikleri Surre-i Humayunlarin hatiralariyla birlikte Topkapi Sarayi'nin depolarindan cikarildi ve sergilenmeye baslandi. Kultur Bakanligi, Istanbul Buyuksehir Belediyesi Kultur A.S. ve Topkapi Sarayi isbirligiyle sergilen eserler, bir taraftan kutsal topraklarin kokusunu hissettiriyor, bir taraftan da Osmanli'nin Mekke, Medine ve peygamber sevgisini gozler onune seriyor.

 

Surre kelime olarak para kesesi demek. Terim olarak, Osmanli Devleti tarafindan her yil hac mevsiminde Mekke ve Medine ahalisine gonderilen ayni ve nakdi yardimlari ifade ediyor. Surre Alayi ise bu yardimlarla birlikte kutsal topraklara gidemeyenlerin gonderdigi hediyeleri ve Kâbe'nin yeni ortusunu tasiyan kafileye deniliyordu. Bu kafileye dunyanin dort bir tarafindan gelerek Istanbul'dan yola cikan haci adaylari da katiliyordu. Simdi olimpiyat atesi gittigi sehirlerde nasil heyecanla karsilaniyorsa Surre Alayi da her gittigi sehirde heyecanla karsilaniyordu. Her sehirde hacca gitmek isteyenler bu kafileye dahil olur, gidemeyenler ise kutsal topraklara gonderecekleri hediyeleri verirdi. Hazine degerinde bir yukle gittigi icin de alaya askerler eslik ederdi. Iste boyle gorkemli bir hikâyeye sahip Surre Alayi, kutsal topraklara en son 1917 yilinda gonderilmis; fakat Sam'dan oteye gidememis ve gelenek ortadan kalkmis. Surre Alayi'ndan geriye gorkemli hikâyesinin yaninda Topkapi Sarayi'nda korunan Surre Alaylarina ait esyalar ile Fahreddin Pasa'nin gonderdigi eserler kalmis. 15. ve 19. yuzyillar arasindaki doneme ait bu kiymetli koleksiyonda; halilar, seccadeler, Kâbe kapisi anahtarlari ve kilitleri, Kâbe ortuleri, ipek ve altin sirma keseler, yakut-zumrut islemeli samdanlar, Surre devesinin degerli taslar ve altinla islenmis ortuleri, Kur'an-i Kerim kaplari gibi bircok cesit obje var.

 

Surre devesi

 

Surre Alayi'nin basinda Kâbe ortusunu ve degerli hediyeleri tasiyan ve sirf bunun icin yetistirilmis develer bulunurdu. Bu develere Mahmil Devesi denirdi. Onlara baska yuk yuklenmez ve asla binilmezdi. Ozel olarak yetistirilirler ve sadece hacca gider gelirlerdi. Surre devesinin nesli de sadece bu isi yapardi. Develere mercan, lapis lazuli ve gumus islemeli ortuler giydirilir. Altin sirma islemeli kadife ortuler icinde hediyeler tasitilirdi.

 

Hangi hediye kimin onceden belliydi

 

Surreler daha yola cikmadan yardimlarin gidecegi sahislarin butun ayrintilari bir deftere yazilirdi. Bu defterlere surre defterleri denirdi. Arsivlerde ki en eski surre defteri 1601 yilina ait 16 sayfalik bir nusha. En son defter ise 1909 tarihine ait.

 

Murassa aski

 

Altin yaldizli gumusten yapilan bu aski gumus, yakut, zumrut, firuze elmas ve zebercet ile suslenmis. 18. yuzyil sonu 19. yuzyil basina ait oldugu saniliyor.

 

Kâbe'ye gidemeyenlere ozel sergi

 

Mukaddes beldelere gidip yuz surme imkâni olmayan sultanlar ve halk, kandil, samdan, buhurdan, tespih, Mushaf ve en kiymetli sanat eserlerini "benden bir nisane olsun" deyip Surre Alayi ile gonderirdi. Bu hediyelerin en kiymetlilerinden birisi muzede bulunan "Kevkeb-i Durri" elmasi; Sultan 1. Ahmet'e babasindan kalmis, padisah da bunu "Boyle bir elmas bize degil 'Alemlerin Sultani'na yakisir" diyerek Hazreti Peygamber'in kabrine hediye etmisti. Kutsal topraklara gidemeyenler icin bu sergi bulunmaz bir nimet. Yine Kâbe'nin anahtar ve kilitlerini, oraya gonderilen paha bicilemez eserleri gorebilirsiniz.

 

Bayhan: Topkapi'dan daha cok sergi cikar

 

Istanbul Buyuksehir Belediyesi Kultur A.S. Genel Muduru Nevzat Bayhan, Topkapi'da Surre-i Humayun gibi yuzlerce sergi cikartacak kadar bollukta eser oldugunu soyluyor. Kultur AS ile Topkapi Sarayi'nin ortak calismasiyla hazirlanan sergi, 25 Mayis'a kadar Topkapi Sarayi'nda gezilebilir.

 

Kâbe'ye giden altin torbalari

 

Osmanli Devleti tarafindan her yil hac mevsiminde Mekke ve Medine ahalisine ayni ve nakdi yardimlar gonderiliyordu. Bunlari ve hac kafilesini Istanbul'dan kutsal topraklara goturen alaya Surre Alayi deniyordu. Ilk defa Abbasi Halifesi El-Muktedir Billah, 924 yilinda surre adi altinda, Mekke ve Medine ahalisine para gonderdi. Kutsal topraklara surre (para) gonderen ilk Osmanli hukumdari ise Yildirim Bayezid Han'di. Misir'in fethinden sonra Osmanli'nin vazife olarak ustlendigi surre, asirlar boyu karadan gitmis. Daha sonra karayolunun uzun olmasi ve guvenlik sorunlari nedeniyle denizden gonderilmis. 1908'de 'Hicaz Demiryolu' hatti acilinca surreler yine karadan gonderilmeye baslandi. 1915'e kadar Mekke'ye surre gonderilmesi devam etti. Birinci Dunya Savasi'nda Mekke Emiri Serif Huseyin'in 1916'daki isyanindan sonra surre, Medine'ye kadar gitse de Mekke'ye ulasamadi. 1917 yilinda gonderilen son surre ise Sam'dan oteye gidemedi. Boylece 1517 yilinda Sultan Selim'in Misiri almasiyla Osmanli'ya gecen surre gelenegi, 1917 yilinda trajik bir sekilde son buldu.

 

http://cumaertesi.zaman.com.tr/?bl=8&hn=5465

 

--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Namaz kılmayı öğrenmek için doğru yere geldiniz... Tüm namaz gönüllüleriyle www.namazzamani.net 'te buluşalım. Her zaman fikrinize ve desteğinize ihtiyacımız var... Bu sitedeki mailler: http://namazzamani-grubu.blogspot.com adresinde yayınlanır...

Bu mesajı Google Grupları "Namaz Zamanı" gruba üye olduğunuz için aldınız.

Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/namazzamani?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin.
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---