Batinin Ilk Muallimleri
Tarihin 1055'li yillari gosterdigi gunlerde, bati dunyasini reaksiyona getiren bir hadise meydana geldi. Selcuklu Sultani Tugrul Bey Abbasi hilafetinin merkezi Bagdat'a girerek, halifeden "Dogu ve Batinin Sultani" unvanini aldi. Bu hadise neden bu kadar onemliydi?
Siyasi alana boylece yeni cikan ve devlet kuran Selcuklular, Islam'in liderlik bayragini ellerine almislardi. Bizans'in Muslumanlar aleyhindeki ilerleyisini durdurarak, maddi ve manevi kuvvetleri durumunda olan Anadolu'yu hâkimiyetleri altina almaya baslamislardi. Turkler'in taze ve dinc kuvvet olarak Islam' a guc katmalari Avrupa'nin kaynasmasina sebep oldu. Kudus'u kurtarmak uzere ayaklanan Avrupa'nin bu hareketi, aslinda Islam âleminin yeni kazandigi kuvvete karsi bir reaksiyon mahiyetinde idi. Zira kurtarilmak istenen Kudus daha 7. asir ortalarinda Muslumanlar tarafindan fethedilmisti. Hacli seferleri sonunda Islam kulturu ile tanisan ve ondan istifade eden Avrupa, Ronesansin temellerini atmistir. Bu suretle Ronesansa vesile olarak Avrupa'ya hur dusunceyi getiren hacli seferleri, Tugrul Bey'in 1055'deki hareketine baglanabilir.
Hacli seferleri esnasinda gerek haclilar, gerekse Selcuklu ve diger Musluman ordulari ve halk arasinda kanli carpismalardan yaralananlar icin yeni hastahaneler tesisi zarureti, hastahaneciligin ve tibbin gelismesi bakimindan pek buyuk rol oynadi. Alman Imparatoru II. Konrad ile, Fransa Krali VIII. St.Luis komutasindaki hacli ordusu 1147'de Turkler tarafindan perisan edildi. Ama perisan haldeki hacli ordusunun yaralarini Turkler tedavi ettiler. Onlara para ve ekmek dagittilar. 0 zamanin bir hacli muellifi, Turklerin bu iyiliklerini goren Franklardan uc bininin Musluman olduklarini bildirir.
Anadolu, Selcuklular devrinde cok sayida hastahaneleri, medreseleri ile buyuk bir kultur merkezi olmus, cesitli Islam ulkelerinden ve bu arada Endulus'den talebe ve muderrisleri kendine cekmistir. Selcuklu Atabeyi Nureddin Zengi'nin 1154 senesinde hacli Franklardan aldigi ganimetle Sam'da tesis ettigi Nureddin Hastahanesi'ni 1184'de ziyaret eden Ibn-i Cubeyr'in tarifine gore, bugunku modern hastahanelerin ilk numunesini teskil ediyordu.
1218 senesinde hacli ordusu ile gelen Bologna'li cerrah Hugo von LUCCA Islam cerrahlarinin kendi hacli yaralilari tarafindan bile tedavi icin kendisine tercih edildigini gorunce uc sene Islam ordusunda seyyar hastahanelerdeki cerrahlarin nasil calistigini goruyor. Onlardan hastayi banotu ve âdemotu suyuna batirilmis sungerle uyutup ameliyat yapma usulunu ogreniyor. 1221 senesinde Italya'da dogdugu sehir Bologna'ya dondugunde artik Islam cerrahlarindan ogrendigi sekilde ameliyat yapiyor. Papaz olan oglu Theodorich von Borgognoni de ayni sekilde onun ekolunde meshur bir cerrah oluyor. Oglunun CHIRURGIA adli kitabindan onun nasil narkozu kullandigini, lokal anestezi yaptigi, kiriklarda yumusak sargi kullandigini, Galen'in taze yaralari tedavi ile ilgili metodunu kinadigi ve bunlari Ibn-i Sina'nin metodu ile ve buyuk bir basari ile tedavi ettigini ogreniyoruz.
Bologna'li cerrah Wilhelm von Salicato'da Ibn-i Sina'nin Anatomisini cerrahide tatbik edenlerdendir. Hugo von Lucca'nin hacli seferlerinden getirdigi Islam cerrahi metodlarinin tatbikinden biraz sonra Bologna Tip Fakultesinden mezun Anatom Mondino de Liucci (1275-1326) XIII. yuzyilin sonu ile XIV yuzyilin baslarinda Avrupa'da ilk olarak insan cesetleri uzerinde tesrih yaparak Avrupa tibbinda ronesansa yol aciyor.
Burada sunu hatirlatmak yerinde olur ki; Selcuk Atabeyi Nureddin Zengi'nin 1154'de Sam'da tesis ettigi hastahanede tahsil eden meshur Islam hekimi Ibn-i Nefis'in, Ibn-i Sina'nin Anatomisine serh olarak yazdigi "SERH-I TESRIHU'L-KANUN" isimli eserinde ilk olarak, Miguel Serveto ve Colombo'dan once XIII. yuzyilda kanin akcigerlerde temizlendigini tarif eder. Ibn-i Nefis'in bu eserinin Madrit'teki Escorial kutuphanesinde olmasi ve Islam tababeti uzerine calisan Migule Serveto'nun kucuk kan dolasimini bulurken bu eserden faydalanmis olmasi oldukca manalidir.
Katolik Ispanya Krali, Mursiye'yi zaptedince oradaki Islam alimi Muhammed bin Ahmed El-Mursiye'ye hurmet gostererek, ona orada bir medrese insa ederek Hiristiyanlara tip, matematik, felsefe, muzik dersi vermesini saglamisti . Fransa'da Montpellier'deki Tip Fakultesi Islam universiteleri olan medreseler karakterinde idi Oxford ve Cambridge universitelerinde de Islam tesiri gorulur. Avrupa universitelerinde verilen ilmi derecelerdeki Islam tesiri de bârizdir. Mesela; Baccalaureat Arapca, "Bi-hakka'l-rivaya" dan gelmektedir. Salerno ve diger Avrupa universitesindeki doktora imtihani da Selcuklu medrese ve hastahanelerindeki "icazet" ten alinmis oldugu asikârdir.
Ebu'l Farac'in "Muhtasarud-duvel" adli eserinden (s.477), Selcuk hekimlerinin Sicilya' da hiristiyan kirallarin nezdinde calistiklarini biliyoruz. Sultan Alaaddin'in hizmetinde bulunan Selcuk hekimi Yakubi sonradan Sicilya krali Friedrich II von Hohenstaufen'in hizmetinde calismistir.
XIII ve XIV. yuzyillardaki Avrupa' da Ronesans'in baslangici ancak Hacli seferlerinde Selcuklu'lardan gelen tesir ve bu tercume merkezlerinde Islam eserlerinin tercumeleriyle aciklanabilir. XIII yuzyilda Paris ve Oxford universitelerinde ders okutmus olan Roger Bacon tabii ilimler icin Yunancanin yani sira Arapcanin da luzumlu oldugunu soyleyince Oxfordlulari hiddetlendirmis, "Bacon Musluman oldu" diye sokaklarda gosteriler yapilmisti.
Gene XIII. yuzyilin buyuk Hiristiyan alimi Dominik tarikatindan Albertus Magnus (1206--1280) ders verdigi kursuye bazen, Islam alimlerinin kiyafetiyle cikardi . Anatominin kurucusu ve Avrupa'da tipta ronesans acanlarin basinda gelen Andereas Vesalius'un (XVI. asir) buyuk bir zahmete katlanarak Arapcayi ogrenip er-Razi'nin El-Mansur icin yazdigi tibbi eserin IX. bolumunu Latinceye tercume ederek nesretmesi, Ibn-i Sina'nin kanununun 1500 senesine kadar Ronesansin asil merkezi Italya'da 16 defa basilmasi Islam tibbinin Avrupa ronesansina ne kadar tesir ettigini gosterir.
Ispanya uzerinden de Islam hastahanelerinin Avrupa hastahanelerine tesiri buyuk olmustur. Hospital Saint-Elaise hastahanesindeki kubbe insaat teknigi, Kurtuba'daki Emeviler zamaninda insa edilen caminin mihrabi uzerindeki kubbenin bir kopyasidir. Madrid'de Katolik Ispanyol Prensesi Isabella'nin Latince hocasi Beatriz de Galindo namina gore Islam mimari Hasan (Malatina) hastahanesi 1499 tarihli vakfiyesine gore Islam mimari Hasan (Maestra Hazan) tarafindan insa edilmistir. Bu da Islam kulturunun hala XV.asir sonunda bile tesirinin ne derece buyuk oldugunu gosteriyor.
Butun bunlardan sonra, Avrupa'daki ronesans hareketinin Italya'da baslamasi ve Avrupa'nin yeniden dirilisine on ayak olmasi dusundurucudur. Cunku asirlardan beri, Endulus Emevi Medreselerinde ders goren talebeler yurtlarina donmusler ve Italya'nin fikir hayatina kisa zamanda hâkim olmuslardir. Kuzey Afrika'dan ilerleyip Ispanya'ya cikan hilalin ucuyla, Anadolu'dan Viyana'ya uzanan hilalin ucu Avrupa uzerinde birlesseydi, belki de dunyanin hali daha degisik olabilirdi! Fakat Avrupa, hacli seferleri ve Ispanya'da kurulan Emevi devletiyle, Balkanlara yerlesen, oradan Viyana'ya uzanan Islam Alemine cok sey borcludur. Avrupa tababetin yaninda, sagligin temeli olan temizligi de bizden ogrenmistir.
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Namaz kılmayı öğrenmek için doğru yere geldiniz... Tüm namaz gönüllüleriyle www.namazzamani.net 'te buluşalım. Her zaman fikrinize ve desteğinize ihtiyacımız var... Bu sitedeki mailler: http://namazzamani-grubu.blogspot.com adresinde yayınlanır...
Bu mesajı Google Grupları "Namaz Zamanı" gruba üye olduğunuz için aldınız.
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/namazzamani?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin.
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder