Sinan Bey bir ara, cantasindan cikardigi bir duayi okumaya basladi: "Yâ Râb, dunyamiz su muhtesem kâinatta sâdece kucuk bir gezegen... Onu, uzerindeki canlilarin savaslarla hirpalanmadigi, insanlarin aclik ve korkudan muzdarip olmadigi, irk ve renk farkliligi, dunya gorusu sebebiyle ayrimlarin yasanmadigi bir gezegen yapmak bizim elimizde... Bize, cocuklarimizin ve onlarin cocuklarinin gelecekte iftiharla 'insan' sifatini tasiyabilmesi icin bugunden ise baslama cesaret ve basiretini ver! Âmin." Saraybosna'da gorduklerimiz, bilhassa Havaalani civarinda yasananlar, Birlemis Milletlerin hâlâ okunan bu duasinin ruhuna hic uymuyordu.
Saraybosna'nin etrafindaki tepelere yerlesmis son derece donanimli Sirp Cetnikler vahsice katliamlarini gerceklestirirken, Mitterand gibi bazi Avrupali siyasetciler: "Avrupa icinde Musluman bir devletin varligini hazmedemeyiz." sozleriyle kâtillere âdeta destek veriyordu. Almanya, Rusya ve Yunanistan'dan gelen insan avcilari ise, yuzer dolar karsiliginda kiraladiklari Cetnik katliamcilarin silâhlariyla Bosnaklari hunharca katlediyor; hattâ savunmasiz Bosnaklari hangi dugmelerinden vuracaklarina dâir birbirleriyle bahse giriyorlardi. Bu durum, vahsetin zirveye ciktigini gosteriyordu. Mazlum Bosnaklar, o sirada Birlesmis Milletlerin kontrolundeki Saraybosna Havaalani uzerindeki bir gecitten ancak gece karanliginda giris-cikis yapabilmekteydi. Cetnikler, bu bolgenin geceleri isiklandirilmasini istemis, bu istek de maalesef yerine getirilmisti. Isiklandirildiktan sonra buradan gecmeyi goze alan 800 kadar Bosnak katledilmisti. Bu durum karsisinda bir tunel kazilmasi fikri gundeme geldi. General Râsid Zorlak, tunel kazma isini gerceklestirmek icin iki muhendis buldu. Bunlardan biri sonradan Basbakan olan Necat Brankovic, digeri de Fadil Sero idi. 22 Aralik 1992 tarihinde genelkurmay tarafindan tunel yapimi icin gereken teknik bilgilerin temin edilmesi ve tunelin yapimina baslanmasi emri cikti. Brankovic ve Sero'ya geometri uzmani Ibrica Fazlic ve Semseddin Kadribasic de katildi. Havaalani pisti altindan gececek olmasi sebebiyle tunel kazimi, hassasiyet ve uzmanlik gerekiyordu. Ise buyuk bir gizlilikle baslandi.
Tunelin baslangic noktalari Dobrije ve Butmir'den secilmisti. Ilk kazilara 28 Ocak 1993'te Dobrije Sivil Savunmasi'ndan sekiz personelle baslandi. Gunde uc-dort saat calisiliyordu. Tunelin her iki uctan ayni anda kazilmasi plânlanmis, dolayisiyla Butmir tarafindan da bir organizasyon yapilmisti. Kazilar, kandil isiginda kazma ve kurekle yapiliyordu. Kandiller, aycicegi yagiyla dolu, kisa fitilli kucuk kaplardi.
Malzeme yetersizligi tunel kazisini 1993 Mart'inda krize soktu. Bosna-Hersek Cumhurbaskani Aliya Izzetbegovic'in projeye tam destek vermesiyle, gerekli butun malzemeler temin edilmeye baslandi. Saraybosna tugaylarindan yeterli personel saglandi. Butmir tarafindaki calismalarin organizasyonu oldukca zordu. Hicbir haberlesme baglantisi yoktu. Iletisim, havaalani pistinin kosularak gecilmesiyle yapilabiliyordu. Sehirden Butmir tarafina gecen Rasid Zorlak, Necat Bubica ve Adem Cirnovrsanin; Ramadan Saric ve Fadil Budnjo ile bulusmuslar ve calismalar icin gerekli organizasyona baslamislardi. Bu arada savasa giren Hirvatlarin tavri durumu iyice zorlastiriyordu. Buradaki kazi calismalari icin Ilica Belediyesi Sivil Savunma personeli vazife almis ve 23 Nisan 1993 tarihinde Donji Kotorac Mahallesi'nde bulunan Kolar ailesinin evinde calismalara baslanmisti.
Uc vardiya hâlinde devam eden kazi calismalari esnasinda yeralti su seviyesinin, bilhassa Saraybosna Havaalani etrafinda yuksek olmasi buyuk problem meydana getiriyordu. Tunelde biriken su, kova ve bidonlarla bosaltiliyordu.
Dobrije tarafindan tunel destek sistemi icin gereken metal malzeme Saraybosna'daki fabrikalardan toplaniyordu. Saraybosna'da agac bulmak mumkun degildi. Bu sebeple tunelin yan duvarlari metal sacla destekleniyordu. Butmir tarafinda durum bunun tam tersiydi. Metal malzeme bulmak oldukca zordu. Tunelin bu kisminda daha cok Igman Dagi'ndaki ormandan temin edilen agac malzemeler kullaniliyordu. Kazilan toprak, tunel yakinina el arabalariyla bosaltiliyor, bu sayede Sirp bombardimanindan korunma da saglaniyordu. Bu arada tunel insasini haber alan Sirp câniler, kaziyi bombardimanla durdurmaya calisiyordu.
Kazi, 30 Temmuz 1993 gunu saat 21:00'de iki taraftan kazi yaparak gelen iscilerin tunelde karsilasmalariyla tamamlanmisti. Sekiz yuz metre uzunlugunda, bir metre genisliginde ve bir bucuk metre yuksekligindeki tunelin insasi sirasinda toplam 2.800 metrekup toprak kazilmis; 170 metrekup agac, 45 ton da metal malzeme kullanilmisti.
Kazi calismalarinin tamamlandigi ilk gece, tunelden 12 ton askerî malzeme gecisi saglanmis; Igman yolunu kapatmak icin yogun sekilde hucum eden Sirp askerlerini durdurmak uzere de Saraybosna'dan bir grup asker cikis yapmisti.
Yiyecek, mazot, cephane, ilâc ve yarali sevki yapilan tunelin faaliyete gectigi ilk zamanlarda her sey insan gucuyle tasiniyordu. Sonralari kosebent demirden mini raylar ve vagonlar yapildi. Boylece tunelden nakliye daha da kolaylasmis oldu.
Biz, Ilica Tuneli'ni ziyaret ettik. Ev sahibi Bayro (Bayram) Kolar, bizi cok guzel karsiladi. Tunelin bir kismini gezdirdikten sonra annesi Side Nana (Nine) ile tanistirdi. Annesi o sirada, her zamanki gibi borek yapiyormus... Bizlere dualar etti. Bayro'nun babasi Aliya da tunelin kazi islerinde calismis. Biz oradayken evde bulunmadigi icin kendisiyle gorusemedik.
23 Nisan 1992'de Yugoslavya ordusu, havaalani istikametinden yangin mermileriyle ates acarak, Kolar ailesinin evini ve elli yilda yaptiklarini yakip yikar. 13 Haziran 1992 tarihinde Sirplar tank hucumuna gecerler. Saldiri sabahi Aliya ve Sida Kolar evlerindedir. Olum kalim savasi iki saat surer. Necat Delic adli genc, eldeki son anti-tank roketiyle sekiz zirhli aractan birini tahrip etmeyi basarinca, Sirplar geri cekilmek mecburiyetinde kalir. Tunel insasini engellemek icin Sirplar o bolgedeki yuz eve, on binden fazla top mermisi atarlarsa da, calismalara mâni olamazlar.
Tunel insasi esnasinda Bayro Kolar'in 18 yasindaki oglu cephededir; esi Emine ve kucuk oglu Edin de sehre yerlesmistir. Bombardiman esnasinda garajin yanindaki kucuk mekânda kalan Sida Nine ve Aliya Dede tunel insasinda calisanlara cesitli sekillerde yardimci olurlar.
Savas bittiginde, tunel insasinin basladigi bu ev muze hâline getirilir. Tunel yapiminda kullanilan malzemeler ( arac-gerecler, el arabalari, yiyecek tasinan cuvallar ve sirt cantalari...), Saraybosna Bombardimani ve Tunel ile ilgili belgeseller burada sergileniyor. Buralara gelen insanlarimizin bilhassa Hendek Savasi'nda kazilan hendege benzeyen tuneli gormeleri gerekir.
http://www.sizinti.com.tr/konular.php?KONUID=4253&SAYIID=352&KATID=3
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Namaz kılmayı öğrenmek için doğru yere geldiniz... Tüm namaz gönüllüleriyle www.namazzamani.net 'te buluşalım. Her zaman fikrinize ve desteğinize ihtiyacımız var... Bu sitedeki mailler: http://namazzamani-grubu.blogspot.com adresinde yayınlanır...
Bu mesajı Google Grupları "Namaz Zamanı" gruba üye olduğunuz için aldınız.
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/namazzamani?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin.
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder