Isigi, dunyayi ve asirlari asan ilim adami: Ali Kuscu
15. yuzyil Turk-Islâm âleminin en onemli astronomi ve matematik âlimlerinden olan Ali Kuscu bugun Ozbekistan sinirlari icerisinde bulunan Semerkand'da dogdu. Daha kucuk yaslardan itibaren matematik ve astronomi alaninda devrin buyuk âlimlerinden dersler almaya basladi. Daha sonra bilgisini artirmak icin Kirman sehrine gitti. Semerkand ve Kirman'da yogun bir egitim alan Ali Kuscu, egitimini tamamladiktan sonra devrin buyuk âlimlerinden Ulug Bey'in himayesine girdi. Ulug Bey, cok deger verdigi bu ogrencisini genc yasina ragmen rasathanesine mudur yapti. Ali Kuscu da genc yasta rasathanenin muduru olmasina vesile olan hocasinin kendisine layik gordugu bu gorevi en iyi sekilde yerine getirebilmek icin gece gunduz calisarak onemli bilimsel arastirmalarda bulundu, eserler verdi.
FATIH SULTAN MEHMET'LE BULUSMASI
Her zaman kendisine destek olan, can dostu Ulug Bey'in bir ihanet sonucu oldurulmesi onda derin yaralar acmisti. Bu olaydan kisa bir sure sonra ailesini de yanina alarak Tebriz'e gitmeye karar verdi. Tebriz'de onu Akkoyunlu hukumdari Uzun Hasan karsiladi ve ona buyuk itibar gosterdi. Uzun Hasan, ondan Fatih Sultan Mehmet'in huzuruna gitmesini istedi. Uzun Hasan, Fatih Sultan Mehmet'in âlimlere ne kadar deger verdigini biliyordu. Bunun uzerine Ali Kuscu, kendisine bunca itibar eden Uzun Hasan'in istegi uzerine yol hazirliklarini tamamladi ve bu uzun yolculuga cikti. Yorucu bir yolculugun sonunda Osmanli'nin payitahti Istanbul'a ulasti. Huzura kabul edildigi zaman Osmanli hukumdarindan beklemedigi kadar iltifat gordu. Cunku kendisinden once, eserlerinin unu Istanbul'a kadar ulasmisti. Ulug Bey Rasathanesi'ndeki calismalarindan, Semerkand'a aylarca uzak mesafede bulunan Istanbul'daki hukumdarin haberi vardi. Fatih Sultan Mehmet kendisinden, Istanbul'da kalarak Istanbul medreselerinde dersler vermesini ve ogrenciler yetistirmesini istedi. Bu nazik daveti emir telakki eden Ali Kuscu, Fatih'in bu istegini kabul etti, ardindan da kendisinin ne kadar ahlâkli, sozunun eri oldugunu su sozleriyle ispatladi: "Hunkârim izin verirlerse once Tebriz'e doneyim. Cunku burada bulunmamin asil sebebi Akkoyunlu hukumdarinin elcisi olmaktir. Elciye zeval yoktur. Hunkârimin lutufkâr davetini kabul etmeden once vazifemi iyi bir sonuca ulastirdigimi beni gonderen, bana guvenmis olan insana bildirmem gerektir..." Bu sozler Fatih'in de aklina yatmisti. Ali Kuscu'ya guveni bir kat daha artan Fatih, onun Tebriz'e geri donmek uzere gitmesine izin verdi.
ISTANBUL MEDRESELERINDE
Ali Kuscu, Istanbul'dan ayrilali iki yil olmustu. Tebriz'deki vazifesini hakkiyla yerine getirdigine artik inaniyordu. Fatih Sultan Mehmet'e bir soz vermisti. Bu sozu yerine getirmek icin ailesiyle birlikte Istanbul'a dogru yola cikti. Osmanli sinirlarina vardiginda Fatih Sultan Mehmet'in bizzat gorevlendirdigi bir heyet tarafindan karsilanarak ihtisam icinde Istanbul'a getirildi. Ayasofya'ya muderris olarak atanan Ali Kuscu, burada Semâniye medreselerinin programlarini hazirladi. Istanbul'daki calismalarinda cesitli gunes saatlerinin yapimi, Istanbul'un enlem ve boylaminin hesaplanmasi gibi pek cok onemli konuda arastirmalar yapti.
Ali Kuscu'nun bilim dunyasina kazandirdigi onemli calismalardan birisi de ayin ilk haritasini cikarmasidir. Bugun Ali Kuscu'nun adi ayin bir bolgesine verilmistir.
Ali Kuscu'nun matematik ve astronomi alaninda verdigi dersler pek cok Istanbul ulemasinca takip edilmis olup bu durum on altinci yuzyilda meyvelerini vermeye baslamistir. Onun yetistirdigi talebeler on altinci yuzyil ve sonrasinda onemli calismalara imza atmislardir.
Ali Kuscu, vefat edene kadar Istanbul medreselerinde bircok genc ilim adamini yetistirmekle ugrasti. Kuscu'nun ders vermeye baslamasiyla, Istanbul medreselerinde astronomi ve matematik alaninda buyuk gelismeler yasandi. Ali Kuscu ile birlikte Osmanli sinirlari icerisinde astronomi ve matematige olan ilgi artti. Semerkand okulunun en onemli temsilcisi olan Ali Kuscu, gerek yazdigi eserlerle gerekse ornek kisiligiyle hem doneminin âlimlerine hem de kendisinden sonraki kusaklara iyi bir ornek oldu.
Kuscu'nun eserlerinden bazilari:
Risâle fi'l-Hey'e (Astronomi ile ilgili Farsca bir eser) Risâle fi'l-Hisâb (Uc makaleden olusan Farsca bir eser) , er-Risâletu'l-Fethiyye (Fatih 'e ithaf edilmis bir astronomi kitabi)
--~--~---------~--~----~------------~-------~--~----~
Namaz kılmayı öğrenmek için doğru yere geldiniz... Tüm namaz gönüllüleriyle www.namazzamani.net 'te buluşalım. Her zaman fikrinize ve desteğinize ihtiyacımız var... Bu sitedeki mailler: http://namazzamani-grubu.blogspot.com adresinde yayınlanır...
Bu mesajı Google Grupları "Namaz Zamanı" gruba üye olduğunuz için aldınız.
Daha fazla seçenek için, http://groups.google.com/group/namazzamani?hl=tr
adresinde bu grubu ziyaret edin.
-~----------~----~----~----~------~----~------~--~---
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder